berlijn-bezienswaardigheden-spreeberlijn-bezienswaardigheden-dom-museuminselberlijn-bezienswaardigheden-holocaust-monumentberlijn-reichstag-kerstberlijn-kerstberlijn-bezienswaardigheden-berlijnse-muur

Museuminsel: vijf musea en de Dom op een eilandje in de Spree

Het Museuminsel (museumeiland) is het noordelijk deel van het eilandje in de rivier de Spree, midden in Berlijn. Op nog geen vierkante kilometer vind je er vijf belangrijke musea en de Berliner Dom bij elkaar. Op het Museuminsel zijn na de Duitse hereniging de belangrijkste collecties van de Staatliche Museen zu Berlin samengebracht. 

Het Museuminsel in Berlijn is een van de belangrijkste museumcomplexen ter wereld. Maar ook als je niet van musea houdt is het vanwege de aparte sfeer leuk om te bezoeken. Met ruim drie miljoen bezoekers per jaar is het Museuminsel, dat in 1999 door UNESCO tot werelderfgoed werd verklaard, een belangrijke bezienswaardigheid in Berlijn. 

Dicht bij elkaar liggen het Altes Museum, de Alte Nationalgalerie, het Neues Museum, het Pergamonmuseum en het Bode-Museum. Deze musea richten zich vooral op oudheid, geschiedenis en schilderkunst en moeten - zo is de bedoeling - gezamenlijk een beeld van de geschiedenis van de mensheid geven.

Berlijn_bode-museum

TIP-1: Museuminsel kaart
Mocht je meerdere musea op het Museuminsel willen bezoeken dan raden wij de Museum Pass Berlin aan. Daarmee heb je gratis toegang tot alle musea op het Museuminsel, plus nog 25 andere musea in Berlijn.

Bestel online de Museumsinsel kaart

TIP-2: Met de Museum Pass Berlin heb je 3 dagen lang gratis toegang tot ruim 30 musea in Berlijn, inclusief de vijf musea op het Museuminsel!

Bestel hier de Museum Pass Berlin

Berlijn_museumspass-museuminsel

Restauratie
Een vele jaren durende restauratie van de musea is in volle gang. Hierdoor kunnen musea voor een tijdje geheel of gedeeltelijk gesloten zijn. Ook wordt gewerkt een aantal nieuwe gebouwen. In 2012 opende het nieuwgebouwde Archeologische Centrum haar deuren en in 2013 werd de eerste steen gelegd voor de James-Simon-Galerie, die in de toekomst de centrale toegang tot de musea moet vormen. 

Het Archeologisch Centrum is gebouwd op het terrein van de voormalige Friedrich Engels-Kazerne. Er zijn ideeën om op de rest van dat terrein een gebouw voor de gezamenlijke presentatie van schilder- en beeldhouwkunst te maken (de Museumshöfe). Voorlopig ontbreekt daarvoor echter nog het geld.

Berlijn_Berlijn_Museuminsel_281.jpg

Museuminselkaart
Mocht je meerdere musea op het Museuminsel dan is de Museumsinsel Kaart interessant. Daarmee heb je (goedkoop) toegang tot alle musea op het Museuminsel. De toegangprijs voor het Alte Museum (1), de Alte Nationalgalerie (4) en het Bode-Museum (6) is 10 euro, die voor het Neue Museum (3) en het Pergamonmuseum (5) 12 euro. De kaart heb je er dus al snel uit. Als je de kaart online bestelt krijg je bovendien 9 euro korting!

Meer kortingsmogelijkheden vind je in ons artikel Musea met korting.

Berlijn_museuminsel-musea
1. Altes Museum
2. James Simon Galerie (geplande centrale bezoekerscentrum)
3. Neues Museum
4. Alte Nationalgalerie
5. Pergamonmuseum
6. Bodemuseum

TIP: bestel je ticket(s) voor deze musea van tevoren online en ontloop de wachtrijen!

Bestel een ticket voor het Altes Museum

Bestel een ticket voor het Neues Museum

Bestel een skip-the-line ticket voor het Pergamon Museum

Bestel een ticket voor de Alte Nationalgalerie

Bestel hier een ticket voor het Bode Museum

Geschiedenis
Het Museuminsel is de noordelijke punt van het eiland in de door Berlijn lopende rivier de Spree. In de Middeleeuwen bestond dit deel van het eiland vooral uit moerassige uiterwaarden. Terwijl op het zuidelijk deel van het eiland in de 13e eeuw de stad Cölln ontstond, die later tot het huidige Berlijn zou uitgroeien, kwam het noordelijk deel pas veel later tot ontwikkeling.

Nadat in 1442 in het midden van het eiland door Kurfürst Friedrich II een burcht, het Berliner Schloss, in gebruik was genomen werd het gebied gebruikt als tuin. In de 17e eeuw werd de linker Spree-arm gekanaliseerd, waardoor het huidige Kupfergraben ontstond, waarschijnlijk vernoemd naar een nabij gelegen gieterij waar ook koper werd verwerkt. Door het kanaal kon het noordelijk deel van het eiland ontwaterd worden, waardoor tussen de Spree en Kupfergraben het gebied Cöllnische Werder ontstond. Hierop werd in het midden van de 17e eeuw een lusthof (Lustgarten) aangelegd; het gebied Am Lustgarten wordt nu voornamelijk door bezoekers gebruikt om even bij te komen van de indrukken van de stad.

Berlijn_Museuminsel

Museum
In 1797 stelde archeoloog prof. Aloys Hirt aan koning Friedrich Wilhelm II voor om op het eiland een museum voor antieke en hedendaagse kunstschatten op te richten. Het zou echter nog tot 1822 duren tot de Pruisische architect Karl Friedrich Schinkel, wiens gebouwen nog steeds het Berlijnse centrum domineren, daarvoor met concrete plannen zou komen.

In 1830 opende als eerste het Altes Museum zijn deuren. Dit was tegelijk het eerste openbare Pruisische museum. In 1859 volgde het Koninklijke Pruisische Museum (nu: Neues Museum), in 1876 de Nationalgalerie (de tegenwoordige Alte Nationalgalerie), in 1904 het Kaiser-Friedrich-Museum (in 1956 vernoemd naar de Duitse kunsthistoricus Wilhelm von Bode en omgedoopt tot Bode-Museum) en in 1930 het tegenwoordige Pergamonmuseum.

In de noordelijke vleugel van het Pergamonmusem nam het Deutsche Museum haar intrek, in de oostelijke vleugel kwam de Antiquiteitenverzameling met het Pergamon Altaar en de zuidelijke vleugel werd ingericht voor het Vorderasiatisch Museum (Museum voor het Nabije Oosten) en het Museum für Islamische Kunst. Een geplande vleugel op Kupfergraben voor het tegenwoordige Ägyptische Museum werd nooit uitgevoerd.

De naam 'Museuminsel' raakte pas aan het eind van de jaren 1870 ingeburgerd en gaf aan dat de musea vanaf toen konden concurreren met de grote Franse en Engelse musea die als voorbeeld hadden gediend. Tegelijk leden de musea aan een toenemend ruimtegebrek om hun collecties te kunnen tentoonstellen. In 1880 werd daarom op een conferentie van museumdirecteuren besloten dat op het Museuminsel alleen nog 'hoge kunst', waaronder toen kunst uit Europa en het Midden-Oosten werd verstaan, zou worden gehuisvest.

WO II
Ten tijde van het nationaal socialisme ontkwam ook het Museuminsel niet aan plannen van rijksbouwmeester en latere minister van bewapening Albert Speer voor grootschalige nieuwbouw die de grootheid van het Derde Rijk moest uitstralen. Op de noordelijke oever van de Spree, tegenover het Bode-Museum, zouden een 'Germaans museum', een 'museum van de 19 eeuw' en een 'museum voor Egyptische kunst en kunst uit het Nabije Oosten' moeten verrijzen. Alleen al dat laatste museum zou 75.000 m2 tentoonstellingsruimte moeten krijgen, waarvoor zelfs Slot Monbijou zou moeten wijken. Door de oorlog kwamen deze plannen echter niet van de grond.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd 70 procent van de gebouwen op het Museuminsel verwoest. Het Neues Museum was zelfs zo zwaar beschadigd dat het in 1950 niet eens meer in plannen om het nu in Oost-Berlijn liggende eiland te reconstrueren werd opgenomen: de ruïne van het Neues Museum zou worden gesloopt. Dat dit niet gebeurde kwam alleen maar omdat geen alternatieve ruimte voor de tentoonstelling kon worden gevonden. 

Museuminsel
In 1987 werd uiteindelijk tot een algehele renovatie van het Museuminsel besloten, maar door gebrek aan geld werd er niet mee begonnen. Het zou vervolgens nog tot 1999, bijna tien jaar na de Duitse hereniging, duren eer door het bestuur van de Stichting Pruisisch Cultuurbezit een masterplan voor de renovatie van het Museuminsel zou worden vastgesteld. Het masterplan is het resultaat van een architectuurwedstrijd die in 1993 werd uitgeschreven en waarvan, na grote onenigheid in de jury, de Italiaan Giorgio Grassi tot winnaar werd uitgeroepen. Dit tot groot ongenoegen van de museumdirecteuren, die liever het plastische ontwerp van de Amerikaanse architect Frank Gehry bekroond hadden gezien. Nadat het plan talloze keren was aangepast trok Grassi zich terug en kreeg de Londense architect David Chipperfield de opdracht voor de restauratie van het Neues Museum en de bouw van een gezamenlijk toegangsgebouw.

Het masterplan voorziet in de renovatie van de gebouwen, de vormgeving van een ook bouwkundig samenhangend ensemble van musea en een nieuwe indeling van de voor 1990 gesplitste collecties. De afzonderlijke musea, die wel in zelfstandige gebouwen gehuisvest blijven en ook ieder hun eigen ingang behouden, moeten daarmee samen één museumcomplex gaan vormen. Ook moet er een Archeologische Promenade komen, die de musea ondergronds met elkaar verbindt. Meer informatie op de website van het Museuminsel.

Museumsinsel Berlin, Staatliche Museen zu Berlin

Locatie

Reageer op dit artikel
Mail de redactie
Share dit artikel op Facebook!
Tweet dit artikel op Twitter!
Deel dit artikel!


Fragmente

Video van Marco Woldt over het Lichtgrenze-project in Berlijn op 9 november 2014. Ter herdenking van 25 Val van de Berlijnse Muur.