Neukölln

Wie Berlijn een beetje kent ziet Neukölln als een Boheems dorp: een wijk die voorheen bekend stond als Rixdorf en ooit de thuisbasis was van Boheemse vluchtelingen die zich rond Richardplatz vestigden. Tot op de dag van vandaag is Neukölln een smeltkroes van culturen waar veel valt te ontdekken: van de Neukölln opera en het Puppentheater-Museum via Britzer Garten tot Schloss Britz.

Het district Neukölln in Berlijn is 44,9 km² groot en telt circa 310.000 inwoners. Tot het district behoren de stadsdelen Neukölln, Britz, Buckow, Rudow en Gropiusstadt.

> Neukölln
> Britz
> Buckow
> Rudow
> Gropiusstadt

Imago
Neukölln heeft een imagoprobleem. Grote delen van Berlijns armste wijk worden geplaagd door werkloosheid, een harde drugscultuur en een nauwelijke geïntegreerde immigrantenbevolking. Door zijn lage huren en vele goedkope winkeltjes is de wijk een goedkope plek om te wonen.

Maar de laatste jaren zie je ook een kentering: Neukölln trekt steeds meer studenten, kunstenaars en bohemiens. Meer en meer wordt de wijk een plek waar de creatieve klasse en het nachtleven zich thuis voelen. En dat levert weer nieuwe problemen op. Want volgens sommigen gaan de veranderingen zo snel dat de lokale bevolking in de verdrukking komt door stijgende huurprijzen die het gevolg zouden zijn van welvarende buitenlanders uit Europa en Amerika. Anderen zien de oorzaak van de nieuwe problemen meer in het vliegveld. Of beter gezegd: het gebrek daaraan, sinds Tempelhof werd gesloten.

NEUKÖLLN
De wijk Neukölln, waarnaar het district is vernoemd, is het noordelijkste en dichtst bebouwde deel van het district Neukölln. Tot 1920 was het een zelfstandige stad, die tot 1912 de naam Rixdorf droeg. Om verwarring tussen de wijk en het district Neukölln te voorkomen wordt de wijk meestal aangeduid als Neukölln-Nord of Nord-Neukölln. Nord-Neukölln is in feite een uitbreiding van Kreuzberg's 'Little Istanbul', met Hermannplatz als centrum. Het gebied ten noordoosten van de Hermannplatz wordt daarom in de volksmond "Kreuzkölln" genoemd.

Ten zuidwesten van de Hermannplatz is het Volkspark Hasenheide, dat populair is om de mogelijkheden tot recreëren en picknicken die het biedt. De langste en dichtst bebouwde straten in de wijk zijn de Karl-Marx-Straße (die, voor hij na 4,5 km. de hoogbouw van Gropiusstadt bereikt verschillende keren van naam wisselt), de Hermannstraße en de Sonnenallee.

Hermannplatz Naar verkoopoppervlakte is de Karl-Marx-Straße de derde grote winkelstraat van Berlijn, na de Tauentzienstraße en de Schloßstraße. Aan deze straat zijn ook het beeldbepalende Rathaus Neukölln, met zijn grote voortuin en 68 meter hoge toren boegbeeld van de wijk, de rechtbank Neukölln en de voormalige Kaiserliche Post te vinden. In het zuidelijke deel van de straat (nummer 201) staat de nieuwgotische Magdalenenkirche.

Hermannstrasse
De Hermannstraße had tot 1859 geen naam; sinds dat jaar werd hij Straße nach Britz genoemd. In 1875 wordt het noordelijke deel van de straat Hermannstraße genoemd, een naam die de straat in 1899 over de gehele lengte zou krijgen. Aan de Hermannstraße liggen maar liefst acht begraafplaatsen, alle uit de tweede helft van de 19e eeuw. De oudste daarvan, het Alter Kirchhof der St.-Jacobi-Gemeinde, dateert uit 1852.

In 1927 werd aan de Hermannstraße 214, hoek Rollbergstraße, op de plek van de voormalige Biergarten van de Kindl-Brauerei het toen grootste Filmtheater van Europa geopend: het 2.680 stoelen tellende Mercedes-Palast. Na diverse omzwervingen (door de crisis in de jaren 1930 moest het noodgedwongen haar deuren sluiten, in de oorlog raakte het beschadigd maar verloor nadat het was opgeknapt de concurrentieslag met nieuwe, in de jaren 1950 gebouwde theaters en ging vervolgens verder als "Eros-Cine-Center") maakte het in 1998 een geslaagde herstart als "Neues OFF".

Sonnenallee
De in 1880 in het zompige gebied van Rixdorf aangelegde Sonnenallee zou in Duitsland wereldberoemd worden door de gelijknamige film van Leander Haußmann uit 1999. De straat werd aangelegd ten behoeve van de stadsuitbreiding als gevolg van de urbanisatie en heette aanvankelijk naar het bebouwingsplan eenvoudigweg Straße 84. Na de dood van keizer Friedrich III in 1888 kreeg de straat te zijner ere in 1893 de naam Kaiser Friedrichstraße. In 1938 werd de straat naar de geboorteplaats van Hitler, Braunau am Inn, omgedoopt tot Braunauer Straße. En pas na de Tweede Wereldoorlog, in 1947, kreeg de straat haar huidige naam: Sonnenallee.

In augustus 1961 werd de weg door de bouw van de muur doorkruist en werd de grensovergang Sonnenallee ingericht, waar inwoners van West-Berlijn en de DDR, mits voorzien van de juiste papieren, naar de andere kant van de stad konden. Deze barricade werd, kort na de val van de muur, nog in november 1989 opgeruimd. Het verloop van de muur is nu met klinkers in het wegdek aangegeven.

Bezienswaardigheden in Neukölln:
- Rathaus Neukölln
- Magdalenenkirche
- Schmiede am Richardplatz
- Böhmische Gottesacker Rixdorf

Places to be:
- Richardplatz
- Weekmarkt aan de Maybachufer (de 'Turkenmarkt')
- Tempelhofer Park

BRITZ
Britz is een heel oud stukje Berlijn: het wordt al genoemd in een akte uit 1237. Het stadsdeel is in architectonisch opzicht vooral bekend geworden door de Großsiedlung Britz (vroeger aanvankelijk Fritz-Reuter-Stadt genoemd) en de Großwohnsiedlung Britz-Buckow-Rudow, die sinds 2002 onder de naam Gropiusstadt een eigen stadsdeel vormt.

Britz, Hufeisensiedlung De Hufeisensiedlung, zo genoemd naar haar vorm, is een van de eerste projecten van sociale woningbouw en werd tussen 1925 en 1933 gebouwd naar een ontwerp van Bruno Taut en Martin Wagner. Het complex is opgenomen op de werelderfgoedlijst van UNESCO. Ten tijde van het nationaal-socialisme was de Hufeisensiedlung en de aangrenzende Siedlung am Krugpfuhl, waar veel sociaaldemocraten en communisten woonden, een haard van verzet. Pikant detail is dat tussen 1934 en 1938 ook Adolf Eichmann, organisator van de 'industriele massamoord', een van de bewoners van Siedlung am Krugpfuhl was.

De Reuter-Kiez tussen Kottbusser Damm, Maybachufer, Reuterstraße en Sonnenallee is Neuköllns alternatief voor Kreuzberg. Je vindt er talloze restaurants en cafés. In de wirwar van straatjes vestigen zich steeds meer creatieven, kunstenaars en mode-ontwerpers.

Het huidige Schloss Britz is een voormalig herenhuis op het historische riddergoed van het toenmalige dorp Britz. Het werd in 1547 als vakwerkhuis gebouwd, maar brandde later af. Onder Gutsherrn Feldmarschall Sigismund von Erlach werd het in 1706 herbouwd en aan het eind van de 19e eeuw in de stijl van de Italiaanse renaissance omgebouwd. Het gebouw is nauwgezet gereconstrueerd naar de situatie van de 19e eeuw. Er zijn regelmatig tentoonstellingen, lezingen en concerten.

Het bij het slot behorende, rond 300 jaar oude Gutspark kenmerkt zich door de vele oude bomen en een ingewikkeld netwerk van paden uit 1890. Het werd in 1997 uitgebreid gereconstrueerd en gerestaureerd en is iedere dag geopend. Tot het riddergoed behoorde ook de Gutshof Britz met zijn historische paarden- en koeienstallen en de Dorfkirche Britz, een veldsteenkerk uit rond 1250.

Bezienswaardigheden in Britz:
- Schloss Britz
- Gutspark Britz
- Gutshof Britz
- Dorfkirche Britz
- Hufeisensiedlung

BUCKOW
Het dorp Buckow werd in 1373 gesticht door Duitse kolonisten. Tot 1920, toen het werd ingelijfd door de stad Berlijn, was het een gemeente in het voormalige district Teltow, nu is het een stadsdeel van Neukölln. De wijk bestaat uit twee, door Gropiusstadt gescheiden, aparte delen: Buckow 1 ten zuidwesten van Gropiusstadt en Buckow 2 als exclave ten noordoosten daarvan.

Het oostelijke deel van Buckow 1 komt globaal overeen met het gebied van het middeleeuwse en vroegmoderne dorp Buckow; de Quarzweg en het gebied ten westen daarvan wordt aangeduid als Neu-Buckow. Een van de overblijfselen daarvan is de Dorfkirche Buckow uit het eind van de 13e eeuw. Op Goldammerstraße 34 staat een historische stellingmolen, de Jungfernmühle, een van de oudste van Berlijn. Hij werd gebouwd in 1753 en heeft tot 1980 -als laatste molen in de stad- gedraaid. Er is nu een restaurant in gevestigd.

Bezienswaardigheden:
- Dorfkirche Buckow
- Hans-Martin-Helbich-Siedlung

RUDOW
Het dorp Rudow wordt voor het eerst genoemd in een oorkonde uit 1373, maar opgravingen wijzen uit dat hier al voor 1200 een nederzetting moet zijn geweest. In 1375 telde het dorp 64 hoeven, een Krug (we zouden het nu een Gaststätte noemen) en een molen. Het in 1680 gebouwde jachthuis, later bekend als Schloss Rudow, is teloor gegaan. Tengevolge van het verloop van de grens tussen de toenmalige BRD en DDR heeft het stadsdeel altijd onder het verkeer te lijden gehad. Maar ook nu de muur is verdwenen is heeft het stadsdeel veel last van het verkeer van en naar het nabijgelegen vliegveld Schönefeld.

GROPIUSSTADT
Het grote woningbouwproject Britz-Buckow-Rudow kwam tussen 1962 en 1975 tot stand. Van de ongeveer 18.500 woningen in door Walter Gropius geplande Trabantenstadt (voorstad) werd 90 procent in de sociale sector gerealiseerd. In 1972 werd het naar haar ontwerper tot Gropiusstadt omgedoopt en sinds 2002 is het een zelfstandig stadsdeel van Berlijn.

In Gropiusstadt staat ook de de hoogste woontoren van Berlijn: het Wohnhochhaus van woningbouwvereniging Ideal op de Fritz-Erler-Allee 120. Gropiusstadt werd tot ver buiten Berlijn bekend door het later ook verfilmde autobiografische boek Wir Kinder vom Bahnhof Zoo van Christiane F. (Vera Christiane Felscherinow), die hier opgroeide.

Informatie:
Website van het Bezirksamt Neukölln