Gedenkstätte Berliner Mauer

De Berlijnse Muur was zonder enige twijfel een van de meest absurdistische naoorlogse bouwwerken. De 45,1 km lange muur scheidde oost- en west-Berlijn van 13 augustus 1961 tot 9 november 1989. Tijdens vluchtacties zijn in ieder geval 136, maar waarschijnlijk rond de tweehonderd mensen om het leven gekomen.

Hoewel de gehate muur na 1989 vrijwel geheel werd neergehaald zijn nog een paar stukken bewaard gebleven. De Gedenkstätte Berliner Mauer omvat 1,4 kilometer van de oorspronkelijke grens van toen en geeft een realistisch beeld van hoe die grens er toen uitzag.

Koude Oorlog
Na de Tweede Wereldoorlog werd Duitsland volgens de in Jalta gemaakte afspraken opgedeeld in vier bezettingszones. De geallieerde machten (Verenigde Staten, Sovjet-Unie, Verenigd Koninkrijk en Frankrijk) kregen ieder een deel van het land toegewezen om te besturen. Ook de Duitse hoofdstad Berlijn werd in vier zones opgedeeld. Omdat Berlijn in de aan de Sovjet-Unie toegewezen bezettingszone lag vormden de 'westerse' zones als het ware een eiland middenin door de Sovjet-Unie bestuurd gebied.

Kort na de oorlog brak de 'Koude Oorlog' uit, waarbij de westerse en oorsterse machten tegenover elkaar kwamen te staan. De invoering van de D-mark in de westerse zones van Berlijn leidde in 1948 tot een blokkade van Berlijn door de Sovjets, waarbij de stad bijna een jaar lang via een luchtbrug werd bevoorraad.

Op 23 mei 1949 gingen de westerse zones op in de Bundesrepublik Deutschland (BRD). Even later werd het op het grondgebied van het Duitse Sovjet-gebied de Deutsche Demokratische Republik (DDR) gevestigd en werd Berlijn tot hoofdstad daarvan uitgeroepen. Vanaf dat moment zocht een toenemend aantal Duitsers hun heil in de BRD, wat ertoe leidde dat in 1952 de 'Duits-Duitse grens' tussen de DDR en de BRD werd afgesloten. In het stedelijk gebied van Berlijn was de grenscontrole echter moeilijk te handhaven, waarop het toenmalig staatshoofd van de DDR Walter Ulbricht en Sovjet-leider Nikita Chroesjtsjov in 1961 besloten de leegloop te stoppen door de bouw van een muur.

Bernauer Strasse
De Bernauer Straße werd bekend omdat de voordeur van de woningen hier in 'Oost' lag, maar de achterkant grensde aan 'West'. Velen besloten dan ook vanaf hier (letterlijk) de sprong naar het westen te wagen. Om dit tegen te gaan werden aanvankelijk de kozijnen van de woningen dichtgemetseld, later werden de huizen gesloopt. Ook daarna werden vanuit de Bernauer Straße nog talloze vluchtpogingen ondernomen, onder meer door het graven van tunnels.

Het openlucht gedeelte van het monument is iedere dag geopend van 08.00 tot 22.00 uur. Het bezoekerscentrum is van april tot en met oktober dagelijks met uitzondering van maandagen geopend van 09.30 tot 19.00 uur, van november tot en met maart tot 18.00 uur.
Op feestdagen kunnen afwijkende openingstijden gelden.

Gedenkstätte Berliner Mauer
Bernauer Straße 119
13355 Berlijn (Mitte)

U-Bhf: Bernauer Straße
S-Bhf: Nordbahnhof