berlijn-bezienswaardigheden-dom-museuminselberlijn-kerstberlijn-bezienswaardigheden-berlijnse-muurberlijn-reichstag-kerstberlijn-bezienswaardigheden-spreeberlijn-bezienswaardigheden-holocaust-monument

Potsdam

Potsdam, de hoofdstad van de Duitse deelstaat Brandenburg, was een geliefd toevluchtsoord voor de Duitse koninklijke familie. Nog steeds is het een geliefde plek, ook voor toeristen, en de moeite waard om te bezoeken tijdens een stedentrip naar Berlijn. Potsdam is voor Duitsland wat Versailles is voor Frankrijk, of Windsor voor Engeland. 

De oudste vermelding van Potsdam is van 3 juli 993 in een document van koning Otto III, als geschenk aan de abdes van Quedlinburg. Het bestond toen uit een Slavisch kasteel, met bijbehorende nederzettingen. De inwoners leefden voornamelijk van de visvangst.  

Berlijn_Berlijn_Potsdam_169.jpg

Stadsrechten
Uit een brief van 18 juli 1345 blijkt dat Postdam toen al over stadsrechten moet hebben beschikt: in die brief bevestigt markgraaf Ludwig von Bayern het bestaan daarvan. Later wordt er nog van gewag gemaakt dat het kasteel een toren krijgt en tot een stadsslot wordt uitgebouwd, maar verder bemoeien de markgraven van Brandenburg, die sinds 1356 ook keurvorst waren, zich niet met het amper honderd huizen en duizend inwoners tellende stadje, of het zou moeten zijn dat het veelvuldig wordt verpacht om inkomsten te genereren. Tijdens de 30-jarige oorlog (1618-1648) werd het stadje door rondtrekkende roversbenden en epidemieën vrijwel weggevaagd: alleen al in 1631 stierven 308 inwoners aan de pest.

Dat verandert als keurvorst Friedrich Wilhelm in 1660 besluit van Potsdam zijn zomerresidentie te maken. In 1662 wordt begonnen het verwoeste oude kasteel te verbouwen tot lusthof, naar voorbeeld van het Zuid-Hollandse kasteel van Honselaarsdijk (Hontsholredijk nabij Waalwijk). De verbouwing is in 1680 gereed. En door het door Friedrich Wilhelm in 1685 uitgevaardigde Edict van Postdam komen vele in Frankrijk vervolgde Hugenoten naar Potsdam. Als keurvorst Friedrich III von Brandenburg zich in 1701 als Friedrich I tot koning van Pruisen laat kronen wordt ter gelegenheid daarvan aan het slot het Fortunaportal toegevoegd, een ceremoniële poort met bovenop een verguld beeld van Fortuna.

Garnizoensstad
Maar als in 1713 soldatenkoning Friedrich Wilhelm I de troon bestijgt en Potsdam tot garnizoensstad aanwijst beginnen de veranderingen pas goed: om de soldaten te kunnen inkwartieren wordt de middeleeuwse stad gesloopt en vindt stadsuitbreiding plaats, met onder meer het Holländisches Viertel: 134 met rode baksteen gebouwde woningen om de door Friedrich Wilhelm I naar Potsdam gehaalde Nederlandse arbeiders in te huisvesten. In 1722 wordt de stad ommuurd; enerzijds om desertie tegen te gaan, anderzijds om het innen van belastingen te vergemakkelijken. Het Großes Militärwaisenhaus (het Grote Militaire Weeshuis), de Heilig-Geist-Kirche, de Hofkirche en de Garnisonkirche worden gebouwd en de stadsgracht, het Potsdamer Stadtkanal, wordt aangelegd.

Berlijn_Berlijn_Potsdam_159.jpg

In 1826/1827 werd in het noorden van de stad voor de laatste twaalf overgebleven Russische zangers van een koor de Russische kolonie Alexandrowka gesticht. Peter Joseph Lenné gaf het de vorm van een hippodroom met ingelegd Andreaskruis. De kolonie werd, ook om de goede betrekkingen tussen de Hohenzollern en de Romanov te onderstrepen, ter nagedachtenis van de in 1825 overleden tsaar Alexander I naar hem vernoemd. De nederzetting bestaat uit dertien vakwerkhuizen. Iets verderop, op de nabij gelegen Kapellenberg, vind je de voor de kolonisten gebouwde Russisch-orthodoxe Alexander-Newski-Gedächtniskirche.

In het huidige Babelsberg ligt de weverswijk Nowawes die Friedrich der Große in 1751 rondom de Friedrichskirche voor de gevluchte Boheemse protestanten liet bouwen. Hij schonk hen vrijheid van belastingen en geloof. De meeste vijfassige wevershuizen werden door twee gezinnen bewoond. Op bevel van de koning werden er notenbomen geplant, zodat het hout zou kunnen dienen voor de vervaardiging van geweren. Vanaf 1780 werden deze door moerbeibomen vervangen.

Sanssouci
Even buiten Potsdam ligt het imponerende Schloss Sanssoucci en het even imposante bijbehorende Schlosspark Sanssoucci. Voor de zoon van Friedrich Wilhelm I, Frederik de Grote, wordt onderleiding van architect Georg Wenzeslaus von Knobelsdorff in de jaren 1745-1747 het Schloss Sanssoucis (van het Franse sans souci: zonder zorgen) gebouwd. Het park en de paleizen en andere gebouwen op het gigantische terrein vormen een grote trekpleister en trekken jaarlijks miljoenen bezoekers. Lees meer over het park en het kasteel in het artikel over Sanssoucci.

TIP: Excursie Potsdam en Sanssoucci
Het is ook mogelijk om vanuit Berlijn een excursie naar Potsdam en Sanssouci te maken met de bus. In Potsdam krijg je een rondleiding door een gids. waarbij ook de Nederlandse wijk en de Russische kolonie worden bezocht.

Bestel hier een tickt voor de excursie naar Potsdam en Sanssouci

Bombardement
Op de avond van 15 april 1945 werd de oude binnenstad van Potsdam door een Brits bombardement zwaar getroffen. Vele historische gebouwen werden daardoor vernietigd of zwaar beschadigd. Aan de Alte Markt, het historische stadscentrum van Potsdam, stond ooit het 17e-eeuwse Stadtschloß. Dit paleis werd bij het bombardement zwaar beschadigd en later afgebroken, mede omdat het door het DDR-regime beschouwd werd als symbool van het Duitse imperialistische verleden. Op de plaats van het paleis verrezen in de DDR-tijd het huidige Hotel Mercure en de Fachhochschule Potsdam. 

Berlijn_Berlijn_Potsdam_161.jpg

In 2005 besloot de Landesregierung aan de Alta Markt een nieuw parlement te bouwen. De gevel daarvan moet een nauwgezette kopie van het toenmalige Stadtschloß worden. Het herstel van het eveneens bij het bombardement vernietigde Palast Barberini en het Humboldt Quartier staan voor 2016 op de rol.

Neue Markt
De Neue Markt, uit de 17e en 18e eeuw, is een van de best bewaarde barokke pleinen van Europa. In het midden de door Jan Bouman gebouwde waag, waarin nu een Italiaans restaurant is gevestigd. Het Haus der Brandenburg-Preußischen Geschichte is gevestigd in het vroegere koninklijke koetshuis. Het pand Neue Markt 1 was vroeger een stadspaleis; de latere koning Friedrich Wilhelm III en Wilhelm von Humboldt, stichter van de Humboldt-universiteit in Berlijn, zijn hier geboren.

Berlijn_Berlijn_Potsdam_173.jpg

De Luizenplatz verbindt het voetgangersgebied van de Brandenburger Straße met de laan die leidt naar de ingang van Park Sanssouci aan de Grünen Gitter. De Luizenplatz werd in de 19e eeuw door Peter Joseph Lenné van haar beplanting en de grote fontein in het midden voorzien. De tuinen maakten in de jaren dertig plaats voor een parkeerplaats. Tussen de Luizenplatz en de Brandenburger Straße staat de kleine Brandenburger Tor. Kleine, omdat de uit 1770 daterende Tor weliswaar veel ouder, maar ook veel kleiner is dan zijn gelijknamige broertje in Berlijn.

Langs de Breite Straße staan veel gebouwen uit de DDR-tijd. Ooit stond hier ook de 18e-eeuwse Garnisonkirche, waarvan na het bombardement van 1945 alleen nog de klokkentoren uit 1735 overeind stond. Deze toren werd in 1968 neergehaald omdat ook deze volgens de toenmalige machthebbers teveel symbool stond voor het Duitse imperialistische verleden. Het is de bedoeling dat de toren op particulier initiatief wordt herbouwd, zoals in heel Potsdam momenteel veel initiatieven worden ontplooid om de stad weer in oude luister te herstellen. Jan Bouman Haus 

Hoe kom je er?

Vanuit Berlijn neem je S-Bahn 7, die tussen Ahrensfelde en Potsdam Hauptbahnhof rijdt. S7 doet in Mitte en Tiergarten/Charlottenburg verschillende stations aan (onder meer Alexanderplatz, Hauptbahnhof en Zoologischer Garten). De vroegste S-Bahn naar Potsdam vertrekt om 04.10 uur vanuit Ahrensfelde, de laatste om 23.30 uur (vrijdag). In omgekeerde richting is dat respectievelijk 03.57 en 23.59 uur. In de vroege ochtend en late avond rijdt de trein iedere 20 minuten, overdag iedere 10 minuten. Op zaterdag, zon- en feestdagen rijdt de trein de hele nacht door. Denk er aan dat Potsdam tot tariefzone C behoort.

Locatie

Reageer op dit artikel
Mail de redactie
Share dit artikel op Facebook!
Tweet dit artikel op Twitter!
Deel dit artikel!


Timelapse Berlijn

One day in Berlin - mooie timelapse van een dag in Berlijn